साधना, योग आणि रूपांतरण – १६४

साधना, योग आणि रूपांतरण – १६४

पूर्णयोगांतर्गत भक्ती

‘दिव्य प्रेम’ दोन प्रकारचे असते. ‘ईश्वरा’ला या सृष्टीबद्दल, आणि स्वतःचाच एक भाग असणाऱ्या जिवांबद्दल असणारे ‘प्रेम’ हा झाला या प्रेमाचा एक प्रकार आणि दुसरा प्रकार म्हणजे साधकाचे प्रेम, ‘दिव्य प्रियकरा’वर (‘ईश्वरा’वर) असणारे प्रेम. या प्रेमामध्ये वैयक्तिक आणि अ-वैयक्तिक अशी दोन्ही तत्त्वं असतात. परंतु येथे वैयक्तिक प्रेम हे प्राणिक व शारीरिक उपजत प्रेरणांच्या बंधनांपासून आणि सर्व प्रकारच्या कनिष्ठ घटकांपासून मुक्त असते.
*
एक प्रेम असे असते की, ज्या प्रेमामध्ये भावना चढत्यावाढत्या ग्रहणशीलतेनिशी आणि वाढत्या एकात्मतेनिशी ‘ईश्वराभिमुख’ झालेल्या असतात. हे प्रेम ‘ईश्वरा’कडून जे काही प्राप्त होत असते त्याचा इतरांवर वर्षाव करत असते, पण तो वर्षाव कोणत्याही परतफेडीची अपेक्षा न करता, अगदी मुक्तपणे करत असते. तुम्ही तसे करण्यास सक्षम झालात तर, तो (तुमच्या) प्रेमाचा सर्वोच्च आणि सर्वाधिक समाधान देणारा मार्ग असेल.

– श्रीअरविंद (CWSA 29 : 346), (CWSA 31 : 291)