पूर्णयोगांतर्गत पारंपरिक योग – ०६

कोणतीही आंतरात्मिक साधना जी आपल्याला अंशतः किंवा पूर्णतः चेतनेच्या आध्यात्मिक अवस्थेमध्ये घेऊन जाते; आंतरात्मिक सत्याविषयी किंवा परमोच्च सत्याविषयी कोणताही सहजस्फूर्त असा किंवा पद्धतशीर असा दृष्टिकोन ; ईश्वराशी ऐक्याची किंवा सायुज्याची कोणतीही अवस्था; मानवजातीमध्ये सार्वत्रिक असणाऱ्या स्वाभाविक जाणिवेपेक्षा अधिक व्यापक, अधिक सखोल किंवा अधिक उच्चतर अशा जाणिवेमध्ये प्रवेश या साऱ्या गोष्टी आपोआपच ‘योग’ या शब्दाच्या श्रेणीमध्ये समाविष्ट होतात. योग आपल्याला पृष्ठवर्ती जाणिवेकडून आपल्या जाणिवेच्या गहनतेप्रत घेऊन जातो किंवा तो आपला त्याच्या अगदी गाभ्यामध्येच प्रवेश करून देतो; आपल्या जाणीवयुक्त अस्तित्वाच्या गुप्त असणाऱ्या अत्युच्च उंचीप्रत तो आपल्याला घेऊन जातो. योग आपल्याला आत्म्याची रहस्यं आणि ईश्वराची रहस्यं दाखवून देतो. तो आपल्याला ज्ञान देतो, दृष्टी देतो, तो आपल्याला अंतर्वासी, विश्वगत आणि विश्वातीत सत्याचे दर्शन घडवितो; आणि हेच त्याचे परम असे प्रयोजन असते.

– श्रीअरविंद
(CWSA 12 : 329)