साधना, योग आणि रूपांतरण – १९७
‘साधना, योग आणि रूपांतरण’ या मालिकेमध्ये आजवर आपण साधना आणि योग या भागांचा विचार पूर्ण केला आहे. ‘साधना’ या विभागामध्ये ध्यान, कर्म, भक्ती यांच्याद्वारे साधना कशी केली जाते हे आपण पाहिले. तर ‘योग’ या विभागामध्ये, आपण ‘पूर्णयोग’ म्हणजे काय आणि त्याची वैशिष्ट्ये कोणती इत्यादी गोष्टी जाणून घेतल्या. आता आपण या मालिकेमधील अंतिम विभागाकडे म्हणजे ‘रूपांतरणा’कडे वळत आहोत.
‘रूपांतरण’ हे पूर्णयोगाचे केंद्रवर्ती उद्दिष्ट आहे, हे आता एव्हाना आपल्याला माहीत झाले आहे. परंतु रूपांतरण म्हणजे नेमके काय, हे सहसा आपल्याला माहीत नसते. एखाद्या व्यक्तीच्या स्वभावामध्ये योगसाधनेनंतर बदल होतो म्हणजे तिचे रूपांतरण झाले असे सहसा मानले जाते. उदाहरणार्थ, आधी जी व्यक्ती रागीट असते ती दीर्घकालीन साधनेनंतर शांत स्वभावाची होते यालाच रूपांतरण असे समजण्याची गल्लत केली जाते. परंतु स्वभावामध्ये परिवर्तन किंवा व्यक्तित्वामध्ये झालेला छोटामोठा बदल म्हणजे रूपांतरण नव्हे.
रूपांतरणाचा श्रीअरविंदांना अभिप्रेत असणारा अर्थ अधिक गभीर आहे, खोलवरचा आहे. तो अर्थ नेमका काय आहे, रूपांतरणाचे महत्त्व काय आहे, हे रूपांतरण केव्हा व कसे घडून येते, त्याचे प्रकार किती व कोणते यासारख्या मुद्द्यांचा विचार आपल्याला येथून पुढील भागांमध्ये करायचा आहे.
प्रथमतः आपण ‘आंतरात्मिक’ रूपांतरण, ‘आध्यात्मिक’ रूपांतरण आणि ‘अतिमानसिक’ रूपांतरण यांचा क्रमशः विचार करणार आहोत आणि त्यानंतर आपण आपल्या ‘प्रकृती’च्या रूपांतरणाचा म्हणजे ‘मन’, ‘प्राण’ आणि ‘शरीर’ यांच्या रूपांतरणाचा विचार करणार आहोत.
संपादक, ‘अभीप्सा’ मराठी मासिक
- साधना, योग आणि रूपांतरण – १९७ - December 20, 2024
- प्रास्ताविक - November 21, 2024
- साधना, योग आणि रूपांतरण – १६२ - November 13, 2024
