साधना, योग आणि रूपांतरण – २०६ (आंतरात्मिक रूपांतरणासाठी ‘चैत्य पुरुष’ खुला होऊन तो अग्रभागी येणे आवश्यक असते. तो संपूर्णपणे प्रकट व्हावा यासाठी कोणत्या गोष्टी आवश्यक असतात हे श्रीअरविंदांनी येथे सांगितले आहे.) साधनेमध्ये होणाऱ्या प्राणिक आवेगांच्या गुंतागुंतीतून साधक जेव्हा मुक्त होईल आणि तो जेव्हा श्रीमाताजींप्रति साधेसुधे आणि प्रामाणिक आत्मार्पण करण्यास सक्षम होईल तेव्हाच त्या साधकातील ‘चैत्य […]
साधना, योग आणि रूपांतरण – २०५ पूर्णयोगाच्या परिभाषेत चैत्य (psychic) याचा अर्थ प्रकृतीमधील आत्मतत्त्व, आत्म्याचा अंश असा होतो. मन, प्राण आणि शरीर यांच्या पाठीमागे स्थित असणारे ते शुद्ध चैत्य किंवा दिव्य केंद्र असते; (हा आत्मा म्हणजे अहं नव्हे.) परंतु आपल्याला त्याविषयी अगदी पुसटशीच जाणीव असते. हे चैत्य अस्तित्व म्हणजे ‘ईश्वरा’चा अंश असते. आणि हे अस्तित्व […]
साधना, योग आणि रूपांतरण – २०४ आत्मा, चैत्य पुरुष हा ईश्वरी ‘सत्या’च्या थेट संपर्कात असतो परंतु मनुष्यामध्ये मात्र तो मन, प्राण आणि शारीर प्रकृती यांच्यामुळे झाकलेला असतो. मनुष्य योगसाधना करून मन व तर्कबुद्धीच्या द्वारे ज्ञानप्रकाश मिळवू शकतो; प्राणामध्ये तो शक्तीवर विजय प्राप्त करून घेऊ शकतो, सर्व प्रकारच्या अनुभवांचा आनंद उपभोगू शकतो. तो अगदी आश्चर्यकारक अशा […]
साधना, योग आणि रूपांतरण – २०३ तुमच्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे तुमच्या हृदयामध्ये तुम्ही चैत्य अग्नी विकसित केला पाहिजे आणि चैत्य पुरुष अग्रस्थानी यावा ही अभीप्सा तुमच्या साधनेची अग्रणी झाली पाहिजे. जेव्हा चैत्य पुरुष (psychic being) अग्रभागी येईल तेव्हा, तो तुम्हाला (तुमच्या) ‘अहंकाराच्या अलक्षित गाठी’ दाखवून देईल आणि त्या सैल करेल किंवा चैत्य अग्नीमध्ये त्या […]
साधना, योग आणि रूपांतरण – २०२ आंतरात्मिक रूपांतरण (psychic transformation) हे दोन रूपांतरणांपैकी पहिले आवश्यतक असणारे रूपांतरण असते. तुमच्यामध्ये जर आंतरात्मिक रूपांतर झाले तर ते दुसऱ्या रूपांतरणास अतिशय साहाय्यक ठरते. हे दुसरे रूपांतरण म्हणजे सामान्य मानवी चेतनेचे उच्चतर आध्यात्मिक चेतनेमध्ये होणारे रूपांतरण. आध्यात्मिक रूपांतरण (spiritual transformation) होण्यापूर्वी आंतरात्मिक रूपांतरण झाले नाही तर व्यक्तीचा प्रवास एकतर […]
साधना, योग आणि रूपांतरण – २०१ व्यक्ती जर नेहमीच उच्चतर चेतनेमध्ये राहू शकली तर, ते अधिक चांगले असते. परंतु मग व्यक्ती नेहमीच तिथे का राहत नाही? कारण निम्नतर चेतना ही अजूनही प्रकृतीचा भाग आहे आणि ती चेतना तुम्हाला स्वतःच्या दिशेने खाली खेचत राहते. पण समजा निम्नतर चेतनाच रूपांतरित झाली तर, ती एक प्रकारे उच्चतर चेतनेचाच […]
साधना, योग आणि रूपांतरण – २०० आमचा ‘योग’ हा रूपांतरणाचा ‘योग’ आहे; परंतु हे रूपांतरण म्हणजे समग्र चेतनेचे रूपांतरण असते; समग्र प्रकृतीचे तिच्या पायापासून ते माथ्यापर्यंतचे रूपांतरण असते, तिच्या अगदी गुप्त अशा आंतरिक घटकांपासून, ते तिच्या अगदी दृश्य अशा बाह्यवर्ती वर्तनाच्या प्रत्येक भागाचे रूपांतरण असते. हा काही केवळ नैतिक बदल किंवा धार्मिक परिवर्तन नव्हे, किंवा […]
साधना, योग आणि रूपांतरण – १९९ (नमस्कार, आजची पोस्ट थोडी विस्तृत आहे, पण ‘रूपांतरण’ म्हणजे काय ते नेमकेपणाने समजावे या दृष्टीने ती सलग वाचणे आवश्यक आहे. त्यामुळे सलग देत आहोत.) ‘रूपांतरण’ (transformation) याचा मला अभिप्रेत असणारा अर्थ म्हणजे प्रकृतीमध्ये थोडेसे परिवर्तन होणे असा नाही. उदाहरणार्थ, संतत्व किंवा नैतिक परिपूर्णत्व किंवा (तांत्रिकांना अवगत असलेल्या) योगसिद्धी किंवा […]
साधना, योग आणि रूपांतरण – १९८ ‘पूर्णयोगा’च्या विशिष्ट आध्यात्मिक संकल्पना आणि आध्यात्मिक तथ्यं अभिव्यक्त करण्यासाठी, ‘अतिमानस’ या शब्दाप्रमाणेच ‘रूपांतरण’ हा शब्द देखील मी स्वतः (विशिष्ट अर्थाने) वापरला आहे. आता लोकं त्या शब्दांचा वापर करू लागले आहेत आणि मी ज्या अर्थाने ते शब्द उपयोगात आणले होते त्याच्याशी अजिबात संबंध नसलेल्या अर्थाने लोकं ते शब्द वापरू लागले […]
साधना, योग आणि रूपांतरण – १९६ आपल्या दृष्टीने ‘ईश्वरा’चे तीन पैलू असतात. १) ज्यापासून आणि ज्यामध्ये या विश्वातील सर्वकाही आविष्कृत झाले आहे आणि (जरी हे आविष्करण सद्यस्थितीत अज्ञानगत असले तरीसुद्धा.) सर्व वस्तुंच्या आणि व्यक्तींच्या अंतरंगामध्ये आणि पाठीमागे असणारा ‘विश्वात्मा’ आणि ‘चैतन्य’ म्हणजे ‘ईश्वर.’ २) आपल्या अंतरंगामध्ये वसलेल्या स्वतःच्या अस्तित्वाचे ‘चैतन्य’ आणि त्याचा ‘स्वामी’ म्हणजे ‘ईश्वर’, […]
